روند و زمان رویش دندانهای شیری و دائمی

دندان در آوردن کودکان یکی از تجربیات بسیار شیرین در مراحل رشد هر کودکی است. با توجه به اینکه دندان‌های شیری و دائمی نقش مهمی در عملکرد صحیح فک‌ها و سلامت دهان کودکان دارند، شناخت زمان رویش آن‌ها و نحوه‌ی مراقبت از دندان‌ها برای والدین اهمیت زیادی دارد. اولین دندان‌های شیری به طور معمول از حدود شش ماهگی شروع به رویش می‌کنند و این روند تا حدود سه سالگی ادامه دارد. پس از آن، با افتادن دندان‌های شیری و شروع رویش دندان‌های دائمی، مرحله‌ای جدید به نام دوره دندانی مختلط آغاز می‌شود. اولین دندان دائمی نیز معمولاً در سن شش سالگی ظاهر می‌شود و رشد سایر دندان‌های دائمی به‌تدریج تا اواخر دوران نوجوانی تکمیل می‌گردد. در تمام این مراحل، رعایت نکات مراقبتی هر دوره اهمیت فراوانی دارد و آگاهی از این مراقبت‌ها می‌تواند در سلامت دندان کودکان مفید باشد.

زمان رویش دندان های شیری

دندان‌های شیری دندان‌هایی موقتی هستند که از شش ماهگی تا سه سالگی و به تدریج رشد می‌کنند. زمان رویش دندان‌های شیری به شرح زیر است:

• دندان پیش مرکزی (در جلو): دندان‌های پیش مرکزی فک پایین معمولا اولین دندان‌های کودک هستند که رشد می‌کنند و در سنین 6 تا 10 ماهگی نمایان می‌شوند؛ اما دندان‌های پیش مرکزی فک بالا معمولا کمی دیرتر و در سنین 8 تا 12 ماهگی شروع به رشد می‌کنند.
• دندان پیش جانبی (در جلو): دندان‌های پیش جانبی در فک بالا معمولا در سنین 9 تا 13 ماهگی و دندان‌های پیش جانبی مربوط به فک پایین معمولا کمی دیرتر و در سنین 10 تا 16 ماهگی رشد می‌کنند.
• دندان نیش: دندان‌های نیش فک بالا و پایین معمولا به طور همزمان و در سنین 16 تا 23 ماهگی رشد می‌کنند.
• دندان آسیاب اول در پشت: دندان‌های آسیاب اول در فک بالا و پایین معمولا در سنین 13 تا 19 ماهگی به‌تدریج نمایان می‌شوند.
• دندان آسیاب دوم در پشت: دندان‌های آسیاب دوم که در انتهای ردیف دندانی کودکان قرار دارند معمولا در سنین 23 الی 33 ماهگی رشد می‌کنند.

مراحل و روند رویش دندان های دائمی در کودکان

1. دندان پیش میانی و آسیاب بزرگ اول: دندان‌های پیش میانی در فک پایین و آسیاب بزرگ اول معمولا اولین دندان‌های دائمی هستند که رشد می‌کنند و در سنین 6 تا 7 سالگی نمایان می‌شوند. دندان‌های پیش میانی در فک بالا ممکن است کمی دیرتر و در سنین 7 تا 8 سالگی رشد کنند.
2. دندان پیش کناری: دندان‌های پیش کناری فک پایین در سنین 7 تا 8 سالگی و دندان‌های پیش کناری در فک بالا معمولا در سنین 8 تا 9 سالگی رشد می‌کنند.
3. دندان نیش: دندان‌های نیش فک پایین در سنین 9 تا 10 سالگی رشد می‌کند؛ اما دندان‌های نیش فک بالا ممکن است کمی دیرتر و در سنین 11 تا 12 سالگی ایجاد شوند.
4. دندان آسیاب کوچک اول: دندان‌های آسیاب کوچک اول معمولا در سنین 10 تا 12 سالگی به تدریج رشد می‌کنند.
5. دندان آسیاب کوچک دوم: دندان‌های آسیاب کوچک دوم نیز در سنین 10 تا 12 سالگی رشد کرده و نمایان می‌شوند.
6. دندان آسیاب بزرگ دوم: دندان‌های آسیاب بزرگ دوم در فک بالا و پایین در سنین 11 تا 13 سالگی نمایان می‌شوند.
7. دندان آسیاب بزرگ سوم: دندان‌های آسیاب بزرگ سوم که به‌عنوان دندان عقل نیز شناخته می‌شوند آخرین دندان‌های دائمی فرد هستند که در سنین 17 تا 21 سالگی رشد می‌کنند.

دوره دندانی مختلط چیست ؟

با افزایش سن، دندان‌های شیری به تدریج با دندان‌های دائمی جایگزین می‌شوند. دوره دندانی مختلط به دوره‌ای گفته می‌شود که در آن، هم دندان‌های شیری و هم دندان‌های دائمی به طور همزمان در دهان کودک وجود دارند. این دوره، با رویش اولین دندان دائمی (آسیاب بزرگ اول یا دندان‌های پیش میانی در فک پایین) و از حدود 6 سالگی شروع شده و تا حدود 12 سالگی که آخرین دندان‌های شیری می‌افتند ادامه دارد.

ویژگی های دندان دائمی در کودکان

بر اساس ویژگی‌های مختلفی می‌توان دندان دائمی را از دندان شیری تشخیص داد، از جمله:
به دلیل ترکیبات معدنی متفاوت، رنگ دندان‌های شیری سفیدتر از دندان‌های دائمی هستند و دندان‌های دائمی کمی زردتر به نظر می‌آیند. تعداد دندان‌های شیری 20 عدد و دندان‌های دائمی 32 عدد است. دندان‌های شیری اندازه‌ی کوچکی دارند و شکل آنها کمی گرد است؛ اما دندان‌های دائمی بزرگتر بوده و لبه‌های تیز و واضحی دارند. عاج و مینای دندان شیری نازک‌تر است؛ اما دندان دائمی عاج و مینای سخت‌تر و ضخیم‌تری دارد. دندان شیری ریشه‌ی کوچکی دارد؛ اما دندان دائمی ریشه‌های عمیقی در لثه ایجاد می‌کند.همچنین، از روی سن رویش دندان در کودکان نیز می‌توان تا حدودی به شیری یا دائمی‌بودن دندان پی برد؛ زمان رویش دندان دائمی معمولا از سنین 6 سالگی شروع می‌شود.

مراقبت از دندان های دائمی کودکان

برای مراقبت از دندان‌های دائمی کودکان خود لازم است نکات مراقبتی زیر را رعایت کنید:

• حداقل دو بار در روز و به مدت دو دقیقه دندان‌های کودک خود را مسواک بزنید. بهتر است مسواک زدن دندان‌های یک بار قبل از خواب و یک بار در میانه‌ی روز باشد.
• از مسواک نرم و خمیردندان حاوی فلوراید استفاده کنید. لازم نیست پس از مسواک زدن، خمیردندان روی دندان‌ها را به طور کامل با آب بشویید، زیرا فلوراید به تقویت دندان‌های کودکتان کمک می‌کند.
• به کودک آموزش دهید که تمام سطوح دندان‌ها را به خوبی مسواک بزند.
• از دهانشویه‌ ضدباکتری مناسب برای شستشوی دهان و دندان‌های کودک خود استفاده کنید.
• روزانه از نخ دندان استفاده کنید تا بین دندان‌ها و زیر لثه‌ی کودکتان را تمیز کنید. می‌توانید به کودک خود آموزش دهید که چگونه از نخ دندان استفاده کند.
• هر 6 ماه یکبار کودک را برای معاینه و تمیزکاری دندان‌ها به دندانپزشک ببرید. متخصص ارتودنسی در کرج می‌تواند مشکلات دندانی را در مراحل اولیه تشخیص داده و در مراحل اولیه، این مشکلات را درمان کند.
• کودک خود را از مصرف بیش از حد غذاهای شیرین، چسبناک، اسیدی و نوشیدنی‌های گازدار منع کنید و به جای این مواد، مصرف میوه‌ها، سبزیجات و لبنیات را افزایش دهید.
• هنگام انجام ورزش‌های پربرخورد، از محافظ دندانی برای کودک خود استفاده کنید.
• عادات دهانی نامناسب در کودکان را کاهش دهید. مکیدن انگشت یا اشیاء سخت مانند مداد و ... می‌تواند به دندان‌ها آسیب برساند.

رفع نامنظمی دندان در کودکان توسط ارتودنسی

ارتودنسی در کودکان بیشتر با هدف پیشگیری از نامنظمی دندان‌ها و ایجاد مشکلات جدی‌تر مانند ناهنجاری‌های فک انجام می‌شود. به طور کلی، هرگاه مشکلی در دندان یا فک کودک ایجاد شده باشد لازم است تا به متخصص ارتودنسی مراجعه شود. در این حالت، متخصص ارتودنسی برای نامرتبی دندان کودکان از روش‌های مختلفی درمانی استفاده می‌کند که این روش‌ها بر اساس سن و وضعیت دندان‌ها انتخاب می‌شوند. در کودکانی که در سنین زیر 10 سال هستند معمولا بدون براکت یا سیم و با ابزارهای ساده‌تری می‌توان نامنظمی دندان‌ها را برطرف کرد؛ اما در سنین بالاتر از 10 سالگی ممکن است نیاز به استفاده از براکت و سیم‌ها برای رفع نامنظمی دندان‌ها باشد. درصورتی‌که هرگونه سوالی در مورد رشد دندان کودک خود دارید یا در مورد زود افتادن دندان شیری و نامنظم بودن دندان دائمی کودکان خود نگران هستید، می‌توانید به بهترین متخصص ارتودنسی در کرج مراجعه کرده و در مورد وضعیت دندان‌های کودکان خود راهنمایی‌های لازم را کسب کنید.

روشهای تسکین درد رویش دندان کودکان

استفاده از برخی روش‌ها به کاهش درد رویش دندان کودکان کمک می‌کند، از جمله:

• استفاده از ژل دندانی
• استفاده از دندان‌گیرهای سرد مخصوص کودکان
• استفاده از پستانک‌های سرد
• ماساژ ملایم لثه‌ی کودک و فشار جزئی به لثه با انگشتان تمیز
• مصرف غذای خنک و نرم
• مصرف داروهای مسکن بسیار ملایم که توسط پزشک تجویز می‌شوند.

توجه کنید که برای استفاده از هر وسیله‌ای که با دندان‌ها و لثه‌های کودک تماس برقرار می‌کنند لازم است آنها را به خوبی بشویید و تمیز کنید. همچنین از ژل‌ها، پستانک‌ها یا خوراکی‌های یخ زده استفاده نکنید. علاوه بر این، بهتر است قبل از استفاده از هر کدام از روش‌ها با پزشک متخصص مشورت نمایید تا پس از بررسی وضعیت لثه و دندان‌های کودک، بهترین روش تسکین درد را به شما معرفی کند.

آیا دندان دائمی دوباره در می آید؟

خیر، دندان‌های دائمی تنها یک بار رویش می‌کنند و پس از رشد کامل آنها، اگر به هر دلیلی دچار آسیب شوند، امکان رشد مجدد آنها به طور طبیعی وجود ندارد.

علت دیر در آمدن دندان دائمی چیست؟

دلایل زیر می‌توانند منجر به تاخیر در رویش دندان های دائمی کودکان شوند:
تغذیه‌ نامناسب مانند استفاده‌ از شیرخشک به جای شیر مادر، کمبود فضا در فک کودک و یا وجود موانعی مانند کیست در مقابل رشد دندان، همچنین نبود جوانه‌ دندانی که در این حالت نیاز به بررسی پزشکی است و برخی شرایط طبیعی کودک مانند عقب‌تر بودن سن دندانی نسبت به سن فیزیولوژیک یا زودرس بودن کودک. باید در نظر داشت که برخی بیماری‌های هورمونی نیز می توانند عامل دیر در آمدن دندان دائمی در کودکان شوند.

نتیجه گیری

رویش و رشد دندان‌های شیری و دائمی مرحله‌ای طبیعی در رشد کودکان است که نیاز به توجه و مراقبت دارد. شناخت زمان رویش دندان‌ها و انجام مراقبت‌های مناسب، به ویژه در مواردی که تأخیر یا نامنظمی در رویش دندان‌های دائمی وجود دارد، می‌تواند سلامت و زیبایی دندان‌ها را در بلندمدت تضمین کند. با توجه به اینکه دندان‌های دائمی به طور طبیعی قابلیت ترمیم یا رشد مجدد ندارند، مراجعه به متخصص ارتودنسی برای نامرتبی دندان کودکان، رشد کج یا تاخیر در رشد دندان‌ها ضروری است.

• درمان انحراف فک بالا و پایین؛ اصلاح کجی فک
  تاریخ انتشار : 1403-09-06تاریخ بروز رسانی : 1403-09-06


• کاربردهای کش الاستیک یا اورینگ ارتودنسی چیست ؟
  تاریخ انتشار : 1403-08-13تاریخ بروز رسانی : 1403-08-30


• درمان مشکلات و اختلالات مفصل فکی گیجگاهی (TMJ)
  تاریخ انتشار : 1403-09-12تاریخ بروز رسانی : 1403-09-12


• علل تحلیل رفتن ریشه دندان در ارتودنسی و پیشگیری از آن
  تاریخ انتشار : 1403-07-29تاریخ بروز رسانی : 1403-08-03


• درمان خر و پف یا آپنه خواب توسط متخصص ارتودنسی
  تاریخ انتشار : 1403-08-20تاریخ بروز رسانی : 1403-08-30